Organizacje uczniowskie, koła zainteresowań, imprezy szkolne, praca pozalekcyjna.

Organizacje młodzieżowe, które działały na terenie Polskich Szkół Handlowych można podzielić na trzy grupy⁸:

1. O charakterze wychowawczym i samokształceniowym, takie jak: Związek Harcerstwa Polskiego /ZHP/, Szkolne Koło Teatralne, Koło Zagadnień Gospodarczych, Koło Geograficzno – Krajoznawcze, Szkolna Kasa Oszczędności, Polski Czerwony Krzyż /PCK/, Koło Reklamowe, Koło Stenograficzne, Liga Ochrony Przeciwgazowej i Przeciwlotniczej /LOPP/.
2. O charakterze samopomocy, np: Wzajemna Pomoc Uczniów Szkół Handlowych Macierzy Szkolnej w Gdańsku „Bratnia Pomoc”.
3. O charakterze religijnym, takie jak: Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży: Sodalicje Mariańskie i Stowarzyszenie Młodzieży św. Jadwigi.

Najliczniejszą i bardzo prężnie działającą organizacją młodzieży był Związek Harcerstwa Polskiego. Celem ZHP w Wolnym Mieście Gdańsku i w szkołach handlowych było umacnianie polskości. Szerzenie oświaty polskiej poprzez książki, wycieczki, kino, zapoznanie uczniów ze zwyczajami polskimi, kulturą i pieśnią polską. Harcerz –Polak powinien być rzetelnym, gorącym patriotą. Michał Urbanek napisał w 1935 roku: „... Musimy na tej ważnej placówce dążyć do tego, by każdy harcerz i harcerka stali się płomieniami polskości i pionierami kultu Państwa Polskiego, jego mocarstwowości, bojownikami polskiej racji stanu”⁹.

Harcerstwo męskie, przy szkołach handlowych, od 1930 roku skupione było w III Drużynie im. Zawiszy Czarnego, której drużynowym był Tadeusz Szymański¹⁰. Powstała tam również męska drużyna morska. Niektórzy z tej drużyny brali udział w rejsach morskich do Finlandii, Szwecji, Danii¹¹. W 1936 zreorganizowano harcerstwo męskie w Wolnym Mieście. Powstały wówczas cztery hufce: pierwszy gdański, drugi gimnazjalny, trzeci drużyny pozagdańskie, czwarty morski. Harcerze z Polskich Szkół Handlowych należeli do hufca gdańskiego, którego hufcowym był Alfons Żurek, nauczyciel w szkołach handlowych. W tym samym roku utworzono wśród młodzieży męskiej szkół handlowych plutony, czyli drużyny starszych chłopców. W sumie spośród młodzieży polskiej Gdańska utworzono pięć plutonów. Na czele każdego plutonu stał harcerz – podchorąży rezerwy¹². Samodzielny pluton miały szkoły handlowe dopiero od listopada 1937. Był to pluton IV, którego komendanten został Sylwester Piątek. Pluton obejmował: I zastęp Wyższej Szkoły Handlowej, II i III zastęp polskiej, Średniej Szkoły Handlowej. Razem pluton liczył 35 harcerzy. W marcu 1938 dokonano reorganizacji plutonów w wyniku czego pluton ze szkół handlowych otrzymał numer V. Jednocześnie zmniejszyła się liczba harcerzy do 23. Z plutonu odeszło 12 harcerzy ze względu na matury. W kwietniu 1938 dowódcą został Janusz Dzierżanowski. W maju 1938 wzrosła liczba harcerzy w plutonie do 47¹³. Harcerstwo męskie w szkołach handlowych było nieliczne, a ich działalność dosyć skromna. Natomiast harcerstwo żeńskie właśnie w Polskich Szkołach Handlowych było najliczniejsze. W 1932 roku „Gazeta Gdańska” donosiła: „Z okazji dziesięciolecia harcerstwa polskiego w Gdańsku godzi się wspomnieć z gorącym uznaniem o pracy i wpływie Polskiej Szkoły Handlowej w Gdańsku na rozwój żeńskiego harcerstwa polskiego. Dopiero od chwili założenia tych dwóch polskich uczelni zawodowych w Gdańsku żeńskie harcerstwo zostało na tym terenie pobudzone do życia. W gmachu szkół handlowych założono pierwszą żeńską izbę harcerską, rozpoczęto akcję na terenie innych polskich szkół jak: Gimnazjum Polskim, szkołach powszechnych Macierzy Szkolnej...”¹⁴.

Pierwszą żeńską drużyną harcerską przy szkołach handlowych była II Drużyna im. T. Kościuszki założona w 1927 roku. Istniała ona do 1929. Plan działania drużyny obejmował między innymi: organizację kursów samarytańskich i krawieckich u sióstr Dominikanek, przygotowanie eksponatów na wystawę harcerską w Gdańsku razem z drużynami męskimi, zorganizowanie biblioteki harcerskiej, uszycie mundurów dla wszystkich, organizowanie pomocy dla słabych uczniów, rozwijanie oszczędności wśród harcerek. Harcerki, które nie miały książeczek oszczędnościowych nie mogły być dopuszczone do przyrzeczenia harcerskiego. Jednym z ważniejszych celów drużyn było nawiązanie kontaktów ze społeczenństwem poprzez urządzanie wieczornic i przedstawień¹⁵. Pomimo tego szczegółowego programu, działanie drużyny rozwijało się mało dynamicznie i w roku 1929 została rozwiązana.

Prawdziwy okres rozwoju żeńskiego harcerstwa w szkołach handlowych rozpoczął się z chwilą objęcia stanowiska nauczycielki w tych szkołach przez Marię Ostrowską. W roku 1930 zorganizowała ona II Drużynę im. Królowej Jadwigi. Pierwszym celem i poważnym zadaniem drużyny było wyszkolenie kadr zastępowych, które to kadry mogły obejmować funkcje zastępowych w innych drużynach żeńskich na terenie Gdańska¹⁶. W roku 1931 powstała III Drużyna im. Marii Konopnickiej. Drużynową była początkowo Jadwiga Kitowska. Harcerki nosiły szare mundury, podobnie jak w Polsce. Na lewym rękawie – herb Gdańska i polski napis „Gdańsk”. Uzupełnieniem munduru były chusty, których kolor dowolnie wybierała sobie drużyna. Dodatkowo mogły być ozdobione jakimiś motywami, np haftem kaszubskim. Mundury były zatwierdzone przez władze miasta z wyjątkiem naszywki „Gdańsk”, którą polecono przenieść na prawy rękaw¹⁷.

17.10.1931 r. powstał Hufiec Żeński. Siedziba Żeńskiej Komendy Harcerek mieściła się w Polskiej Szkole Handlowej¹⁸.

Harcerki brały czynny udział w życiu szkoły. Organizowały wieczornice, przedstawienia, gawędy. Dużym powodzeniem cieszyły się przedstawienia: „Panienki z okienka” i „Balladyny”. 19.03.1934 był bardzo uroczystym dniem dla harcerek szkół handlowych. Tego dnia poświęcony został sztandar hufca harcerek. O godzinie 17:00 odbyło się specjalne spotkanie wszystkich drużyn w auli Polskich Szkół Handlowych. W programie uroczystej wieczornicy była gawęda hm. Janiny Tworkowskiej, pieśni harcerskie, modlitwa harcerska. Ten uroczysty dzień zakończono o godzinie 18:30. Podobne imprezy, równie uroczyste, organizowały harcerki z okazji odzyskania niepodległości, świąt narodowych, czy kościelnych, imienin przywódców politycznych – szczególnie Józefa Piłsudskiego. Organizowano wspólną Komunię świętą, opłatek w drużynie, choinkę dla zuchów itp. Program tych uroczystości opracowywano na zbiórkach harcerskich, które odbywały się dwa razy w tygodniu w szkolnej harcówce. Harcerki nie tylko dbały o swój rozwój kulturalny. Organizowały gry i zabawy wyrabiające orientacje, kursy kroju i szycia, haftu kaszubskiego, uczyła się historii Polski i prowadzenia zajęć świetlicowych, pomagały słabszym uczniom w nauce, organizowały gromady zuchowe w szkołach senackich z polskim językiem nauczania i opiekowały się nimi¹⁹.
>>>> czytaj dalej
<<<< powrót
Home