|
Pierwszym prezesem Macierzy Szkolnej w Gdańsku powstałej 26.11.1921 roku był dr. Franciszek Kubacz31. Podstawą materialną istnienia i działalności tej organizacji były subwencje uzyskiwane od polskich instytucji ministerialnych oraz finansowa pomoc społeczeństwa polskiego. Osobistej pomocy Macierzy Szkolnej udzielił Stanisław Przybyszewski, który oddał cały swój fundusz, jaki został mu przekazany z okazji 30 – lecia jego pracy literackiej. Znana była też pomoc Edwarda Heimana – Jareckiego, dzięki której mogły powstać Polskie Szkoły Handlowe, które są tematem niniejszej pracy. Pomocy finansowej udzielało również Ministerstwo Pracy i Opieki Społecznej, które przydzieliło Macierzy stałą subwencję na dożywianie 440 dzieci z ochronek polskich w Gdańsku. Na podobny cel przekazywało pieniądze Towarzystwo Opieki Kulturalnej im. A. Mickiewicza32. To wszystko jednak nie wystarczało.
Macierz Szkolna wciąż rozszerzała swoją działalność, ogarniając nią coraz więcej dzieci i młodzieży. Dla przykładu podać można, że w 1927 roku budżet tej organizacji wynosił 207 tysięcy guldenów gdańskich, a w 1936 / 1937 już 1596,2 tys. guldenów gdańskich33. Aby uzupełnić finanse, Macierz Szkolna organizowała wystawy polskich książek, wydawano „Nasz Bałtyk”, w którym informowano o pracach Macierzy. Zapraszano do Gdańska polskie zespoły teatralne, wydawano różne, tak zwane „pamiątki polskie” z Gdańska. Wszystko to przynosiło pewien dochód, który można było wykorzystać do realizacji powziętych celów. W 1928 roku sytuacja finansowa organizacji znacznie się polepszyła, bo została ona zwolniona od podatku majątkowego34.
Od pierwszych dni swego istnienia Macierz Szkolna rozpoczęła starania w Senacie o uzyskanie zgody na otwarcie polskiej szkoły średniej – Gimnazjum Polskiego. Równolegle z tym, działacze organizacji rozpoczęli aktywną działalność wśród ludności pochodzenia polskiego, mającą na celu uświadomienie im potrzeby posyłania dzieci do polskich szkół, zarówno do tych prywatnych jak i senackich35.
Macierz Szkolna w Gdańsku uzyskała w końcu zgodę na utowrzenie Polskiego Gimnazjum. Uroczyste otwarcie szkoły nastąpiło 13.05.1922 roku. Gimnazjum było koedukacyjne, matematyczno-przyrodnicze z językami klasycznymi. W roku 1922 naukę rozpoczęło 199 uczniów, ale liczba uczniów w następnych latach znacznie wzrosła. Gimnazjum mieściło się w budynku pokoszarowym, przy dzisiejszej ulicy Augustyńskiego nr 136.
Działacze Macierzy zauważyli, że niezbędną rzeczą jest zapewnienie najmłodszym dzieciom opieki polskiej. Rozpoczęto akcję zakładania ochronek. Początkowo objęto nią tylko Gdańsk i Sopot, ale już w roku 1930 pierwszą polską ochronkę na terenie wiejskim otwarto na wsi Trąbki Wielkie. Ochronki spełniały ogromną rolę. Dzieci uczyły się języka polskiego, pieśni polskich, historii Polski. Wynosiły z ochronek głęboki szacunek do państwa polskiego. Ochraniarki kształtowały w małych, polskich serduszkach miłości do mowy polskiej, jej kultury i obyczajów. Większość uczniów polskich szkół senackich rekrutowała się właśnie z polskich ochronek37.
W miarę upływu czasu zauważono, że Gimnazjum Polskie nie może sprostać zapotrzebowaniu ludności polskiej. Nie wszyscy przecież mogli i chcieli kontynuować naukę na studiach. Ukończenie Gimanzjum nie dawało kwalifikacji zawodowych. Szczególnie gdańszczanie pochodzenia polskiego – ludność niezbyt zamożna, nie mogła pozwolić sobie na długoletnią naukę w tym Gimnazjum. Chcąc nie chcąc, z braku polskich szkół zawodowych, młodzież polska musiała podejmować naukę w szkołach niemieckich, gdzie narażona była na całkowite zniemczenie. Macierz Szkolna bardzo dobrze zdawała sobie z tego sprawę, dlatego rozpoczęła starania w Senacie o uzyskanie zgody na otwarcie Polskiej Szkoły Handlowej. W roku 1926 otwarto w Gdańsku Średnią Polską Szkołę Handlową. Zapotrzebowanie na tego rodzaju szkołę było bardzo duże, gdyż firmom gdańskim potrzebny był średni personel handlowy. Przy szkole Macierz organizowała różne kursy na przykład: języka polskiego i języków obcych, stenotypii, stenografii... W roku 1928 Macierz Szkolna otworzyła Wyższą Szkołę Handlową38. >>>> czytaj dalej
<<<< powrót
Home
31 „Gazeta Gdańska“,7/8.11.1936, s. 9; por.: M. Pelczar, op.cit., s. 732
32 K. Kubik, op.cit., s. 187, 193.
33 Bernard Janik, Macierz Szkolna, „Kalendarz Gdański”,1973, s. 299.
34 K. Kubik, op.cit., s. 193.
35 Ibidem, s. 188.
36 B. Janik, op.cit., s. 299; Szerzej na temat Gimnazjum Polskiego w pracy: Michała Urbanka, Rola i znaczenie Gimnazjum Polskiego w Wolnym Mieście Gdańsku, /w:/ Gimnazjum Polskie Macierzy Szkolnej 1922-1939 pod red.: B. Janika, Grudzień 1976.
37 H. Polak, Szkolnictwo i oświata..., s. 133 – 136.
38 B. Janik, op.cit., s. 300; por.: K.Kubik, op.cit. s.191.
|
